De Wet DBA: hoe zit het precies?
De Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA) is een Nederlandse wet die sinds 1 mei 2016 geldt. Deze wet verving de Verklaring Arbeidsrelatie (VAR) en heeft als doel om schijnzelfstandigheid tegen te gaan en duidelijkheid te geven over de arbeidsrelatie tussen zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) en hun opdrachtgevers. Hier leggen we de achtergrond, inhoud, impact en toekomst van de Wet DBA uit, zodat iedereen het kan begrijpen, ook zonder juridische kennis.
Wat was de VAR?
Voor de Wet DBA hadden we de VAR-verklaring. Middels een VAR-verklaring kon een zzp’er laten zien dat die echt als zelfstandige werkte. Dit was handig voor zowel de zzp’er als de opdrachtgever, omdat ze dan geen loonheffingen en sociale premies hoefden te betalen. Maar er waren problemen met de VAR, zoals misbruik en onduidelijkheid over wat de arbeidsrelatie nu precies inhieldt.
Wat is de wet DBA?
De Wet DBA introduceerde een nieuwe manier om arbeidsrelaties te beoordelen. In plaats van de VAR kwamen er modelovereenkomsten die door de Belastingdienst goedgekeurd moesten worden. Deze overeenkomsten beschrijven de arbeidsrelatie en helpen bepalen of iemand echt zelfstandige is of dat er eigenlijk sprake is van een dienstverband. Zo kunnen opdrachtgever en opdrachtnemer samen beoordelen of er sprake is van loondienst of van een opdracht.
Belangrijke punten van de Wet DBA:
- Modelovereenkomsten: Deze worden door de Belastingdienst opgesteld en geven duidelijkheid over de arbeidsrelatie. Er zijn algemene en branchespecifieke overeenkomsten beschikbaar. Bekijk hier de modelovereenkomsten”
- Verantwoordelijkheid bij opdrachtgevers: In tegenstelling tot de VAR, waar de verantwoordelijkheid vooral bij de zzp’er lag, legt de Wet DBA meer verantwoordelijkheid bij de opdrachtgevers. Zij moeten ervoor zorgen dat de werkzaamheden volgens de modelovereenkomst worden uitgevoerd.
- Controle en handhaving: De Belastingdienst controleert of de modelovereenkomsten juist worden nageleefd en kan boetes opleggen bij overtredingen.
Wat is de impact van de Wet DBA?
De invoering van de Wet DBA in 2016 zorgde voor veel onrust en onzekerheid, zowel bij zzp’ers als bij opdrachtgevers. Veel opdrachtgevers werden voorzichtiger met het inhuren van zzp’ers uit angst voor boetes en naheffingen, wat leidde tot minder opdrachten voor zelfstandigen.
De Belastingdienst kan middels bedrijfsgesprekken en/of boekenonderzoeken achterhalen of er sprake is van een (fictieve) dienstbetrekking, evidente schijnzelfstandigheid of opzettelijke schijnzelfstandigheid. Als er sprake is van deze drie dingen kunnen correctieverplichtingen of naheffingsaanslagen voor de loonheffingen opgelegd worden.
Omdat er zoveel onrust was, heeft de overheid de handhaving van de Wet DBA meerdere malen uitgesteld. Op dit moment worden alleen kwaadwillende aangepakt. Kwaadwillende zijn opdrachtgevers die bewust schijnzelfstandigheid laten ontstaan of voortbestaan, terwijl ze weten of hadden moeten weten dat er eigenlijk sprake is van een dienstverband. Niet kwaadwillende krijgen vooralsnog aanwijzingen vanuit de Belastingdienst door het handhavingsmoratorium. In dat geval moet de arbeidsrelatie zo vormgegeven worden dat er sprake is van werken buiten dienstbetrekking of deze te verwerken als dienstbetrekking in de loonaangifte.
Kritiek en Toekomst van de Wet DBA
De Wet DBA heeft zowel positieve als negatieve reacties gekregen. Voorstanders vinden het een goede stap om schijnzelfstandigheid tegen te gaan en de rechten van werknemers te beschermen. Tegenstanders vinden de wet te ingewikkeld en zeggen dat het de flexibiliteit van de arbeidsmarkt schaadt.
De toekomst van de Wet DBA is nog onzeker. De overheid werkt aan nieuwe regels die duidelijkheid moeten geven aan zowel zzp’ers als opdrachtgevers, zonder de dynamiek van de arbeidsmarkt te verstoren. Het kabinet wil het handhavingsmoratorium uiterlijk op 1 januari 2025 volledig opheffen. Daarom is het belangrijk om goed voorbereid te zijn op eventuele gesprekken met de Belastingdienst, zodat je voorkomt dat je onjuiste informatie geeft of meer deelt dan nodig is volgens de belastingwet.
WGROW als oplossing
Door samen te werken met WGROW huur je externe expertise tijdelijk of voor langere periode in zonder je druk te maken om de wet DBA. Al onze experts zijn bij ons in dienst. Onze aanpak is eenvoudig; samen bespreken we de uitdaging waar jouw afdeling of organisatie mee te maken heeft en bepalen zo welke Business Partner hierbij past. Jij hebt één vertrouwde Business Partner met daarachter een team aan experts die jouw organisatie verder helpt. Lees hier meer over de werkwijze van WGROW.
